Z roku na rok zwiększa się nie tylko lesistość naszego kraju, ale i udział gatunków liściastych wchodzących w skład tzw. domieszek biocenotycznych. Ich zadaniem jest podniesienie odporności całego ekosystemu leśnego oraz polepszenie warunków bytowania zwierząt, również pszczołowatych. Runo leśne oferuje ogromną ilość roślin miododajnych. Mniej znany jest fakt, że leśne drzewa i krzewy także zapewniają pokarm leśnym zapylaczom. Szczególnie cenne są te najwcześniej rozwijające kwiatostan, gdyż w okresie wczesnowiosennym w warstwie runa występuje niedobór roślin miododajnych. Po zimie, gdy pszczołowate rozpoczynają swoją aktywność, zbierają pyłek z kwiatostanów leszczyny, kwitnącej już od lutego, następnie z olszy szarej i wierzb. W okolicach kwietnia owady oblatują czeremchę, dziką jabłoń, wiśnię ptasią, porzeczkę czarną, klon oraz śliwę tarninę. W maju odwiedzają kwiatostany berberysu, malin, jawora, jarzębiny, kruszyny i głogów. W czerwcu pszczoły zbierają nektar oraz pyłek z żurawiny błotnej i bardzo cennej, pod względem wydajności miodowej, lipy drobnolistnej. W sierpniu kwitną jeszcze niektóre z wcześniej wymienionych gatunków drzew i krzewów, jednak w miarę skracania się dnia, obniżania temperatur i kurczącej się bazy pokarmowej, aktywność pszczołowatych maleje i sprowadza się głównie do przygotowania do zimowania.

Domek Murarki ogrodowej na terenie Zamiejscowego Wydziału Leśnego w Hajnówce, fot. A.Kamieńska

Leśne zapylacze są szczególnie związane z roślinami owadopylnymi, jednak w razie ich niedoboru mogą zebrać pyłek roślin wiatropylnych.

         Oprócz wymienionych gatunków zapewniających pyłek i nektar warto wspomnieć o drzewach iglastych, z których pszczoły mogą pozyskiwać spadź (wydalinę innych owadów, m.in. mszyc). Występuje ona w formie kropel na igłach i gałęziach sosny, świerka, modrzewia oraz jodły. Miód spadziowy jest szczególnie pożądany ze względu na swoje właściwości lecznicze. Rodzajów miodu jest mnóstwo. Zależą głównie od  roślin, z których zebrany został nektar i pyłek. Pszczoły oblatujące lasy i łąki śródleśne produkują m.in. miód wrzosowy i malinowy. Z lasów regionu Puszczy Białowieskiej wywodzi się rzadki miód o nazwie Lipiec białowieski, który w roku 2005 został wpisany na listę produktów tradycyjnych województwa podlaskiego.

fot. https://www.wrotapodlasia.pl/resource/image/2/300/2362/26101/0x0.jpg

     Drzewa i krzewy są nie tylko źródłem pokarmu, ale i też dogodnym miejscem na założenie gniazda. Zróżnicowana struktura drzewostanu sprawia, że pszczoły bez problemu znajdują miejsce na gniazdo. A przecież preferencje pszczół są różne. Te rojne zasiedlają dorodne pnie, natomiast część pszczół samotnic zakłada gniazda w pustych łodygach i w drewnie, które posiada odpowiednie szczeliny i otwory (na przykład opuszczone chodniki owadzie).

Pszczoła, fot. Mateusz Niedźwiecki, Nadleśnictwo Rajgród

Zasady lokalizowania pasiek na terenach leśnych określa Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego oraz zasad lokalizowania pasiek na obszarach leśnych (Dz.U. 1999 Nr 6 poz. 42).

     Pnie, zwłaszcza sosnowe, są wykorzystywane przez bartników. Powstają z nich barcie i kłody bartne, do których wprowadzane zostają rodziny pszczele. Wiele nadleśnictw czynnie bierze udział w licznych programach mających na celu przywrócenie tradycyjnego bartnictwa w polskich lasach. Leśną bazę pożytkową doceniają także pszczelarze. Wielu z nich przywozi swoje pasieki do lasu, gdzie ich małe podopieczne mogą korzystać z dobrodziejstw lasu. Od roku 2006 działa Stowarzyszenie Pszczelarzy Regionu Puszczy Białowieskiej w Hajnówce zajmujące się wspieraniem i promocją pszczelarstwa.

      W jaki sposób Wy możecie pomóc pszczołom?

    Podstawowym warunkiem występowania pszczół w danym środowisku jest dostępność pyłku i nektaru. Wystarczy więc zadbać, aby w Waszych ogródkach, działkach i balkonach nie zabrakło roślin miododajnych. Zainteresowanym polecamy lekką lekturę pt. ,,Krzewmy krzewy”, przygotowaną przez Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, którą możecie pobrać za darmo klikając w ten link.

Trzmiel na wrzosie, fot. M. Janowski