Podstawą gospodarki leśnej jest dziesięcioletni plan urządzania lasu. Jest to dokument opisujący stan lasu w oparciu o wykonaną jego inwentaryzację (z uwzględnieniem potrzeb ochrony lasu i zasobów przyrodniczych) oraz wskazujący na zadania, które w danym dziesięcioleciu muszą być wykonywane, by zapewnić ciągłość pokoleń, właściwy stan zdrowotny lasów oraz ochronę elementów przyrody (Puszczy), będących w zainteresowaniu krajowych i europejskich organów ochrony przyrody.

Obecnie Nadleśnictwo Hajnówka prowadzi gospodarkę leśną i zasobami przyrodniczymi Puszczy Białowieskiej w swoim zarządzie na podstawie Planu Urządzenia Lasu, sporządzonego na okres: 01.01.2012 – 31.12.2021 i zatwierdzonego 9 października 2012 r.

Ze względu na szczególny charakter lasów przyjęto specjalne zasady gospodarowania o bardzo wysokich reżimach ochrony przyrody, m.in. zrezygnowano z rębni zupełnych, a wszelkie cięcia są prowadzone w drzewostanach w wieku do 100 lat. Wyłączono z działań gospodarczych lasy rosnące na siedliskach mokrych i bagiennych. Wyłączono równie z z zagospodarowania część drzewostanów młodszych niż 100 lat, w składzie których ponad 50% udziału mają brzoza i osika. Wszelkie zaplanowane zabiegi mają na celu zwiększenie stopnia dostosowania składu gatunkowego do siedliska poprzez wprowadzanie pod okap przebudowywanego drzewostanu cennych gatunków liściastych, a zwłaszcza dębu, wiązu, lipy oraz krzewów mających znaczenie biocenotyczne (środowiskowe).

Dominującymi typami siedliskowymi lasu są: Lśw oraz LMśw, Lw, BMśw.  Szczegółowy udział poszczególnych typów siedliskowych przedstawia ponizszy wykres.

Powierzchnia drzewostanów nie objętych użytkowaniem przedrębnym i rębnym wynosi w nadleśnictwie Hajnówka 12923,90 ha.

Najważniejszymi czynnościami w pracy leśników Nadleśnictwa Hajnówka jest dbanie o prawidłowy wzrost młodych pokoleń lasu. Celem jest by zarówno odnowienia naturalne, jak i sztuczne przekształciły się z biegiem lat w lasy o charakterze puszczańskim – wielogatunkowe, o składzie drzew dostosowanym do warunków glebowych o zróżnicowanej strukturze wiekowej. Grupę tych czynności nazywamy hodowlą lasu. W starszych drzewostanach, które nie osiągnęły jeszcze pełnej dojrzałości wykonujemy zabiegi, które nazywamy czyszczeniami, bądź trzebieżami. To one kształtują skład gatunkowy i strukturę przyszłego dojrzałego lasu. W wyniku wycinania powstają pewne ilości drewna, które przeznaczamy do sprzedaży (cięcia te nazywamy przedrębnymi). W bieżącym dziesięcioleciu zabiegi te wykonamy na łącznej powierzchni 4153,45 ha z których do roku 2021 planuje się pozyskać 115500 m³ drewna.

By wzbogacać środowisko leśne zostawiamy pewną ilość drzew do naturalnej śmierci. Powstaje dzięki temu martwe drewno, będące siedliskiem wielu organizmów. Obecnie w Puszczy tego drewna jest już ok. 40 m³ na każdym hektarze lasu.

Ważne w naszej pracy jest stałe kontrolowanie stanu zdrowotnego lasów. W przypadku stwierdzenia zjawisk chorobowych (masowe rozmnożenie grzybów czy owadów zabijających drzewa) w miejscach, w których umożliwia to obowiązujące prawo zaatakowane drzewa są wycinane, a drewno sprzedawane. 

Słowniczek

Rębnie zupełne – wszystkie drzewa na określonej powierzchni są usuwane jednorazowo, a odnowienie wzrasta bez osłony lub tylko z osłoną boczną drzewostanu. Na odsłoniętej powierzchni w wyniku sadzenia lub odnowienia naturalnego powstają uprawy drzewek.

Czyszczenia – zabieg pielęgnacyjny wykonywany w drzewostanach I klasy wieku (do 20 lat), umożliwiający regulowanie składu gatunkowego i prawidłowy rozwój drzewostanów.

Trzebieże wczesne – cięcia pielęgnacyjne wykonywane w drzewostanie wykazującym energiczny przyrost na wysokość. Korony drzew w tym wieku mają zdolność rozrostu na boki i wypełniania gałęziami luk Celem tego zabiegu jest zabezpieczenie najwartościowszych składników drzewostanu przez popieranie drzew o najwyższej jakości i usuwanie szkodliwych.

Trzebieże późne – ostatni etap cięć pielęgnacyjnych. Rozpoczyna się je w drzewostanach, które przeszły już fazę najbardziej intensywnego przyrostu na wysokość i w których proces wydzielania się drzew zaczyna stopniowo słabnąć. Z chwilą przejścia do wieku dojrzałości drzewa przekroczyły okres maksymalnego przyrostu na wysokość. Orientacyjnie przyjmuje się, że do trzebieży późnych przystępuje się, zależnie od jakości siedliska, składu gatunkowego i sposobu założenia drzewostanu.

Użytkowanie rębne – realizowane poprzez odpowiednie techniki pozyskania i odnowienia w ramach różnych rodzajów i form rębni.

Użytkowanie przedrębne – w planie urządzenia lasu zalicza się drewno projektowane do pozyskania w ramach czyszczeń późnych i trzebieży.

Cenne gatunkiliściaste – gatunki korzystnie wpływające na siedlisko np. dąb, klon, jesion, olcha. Gatunki te charakteryzują się również wartościowym drewnem pod względem technicznym i estetycznym.

Typ siedliskowy lasu – klasyfikacja siedlisk leśnych uwzględniająca ich żyzność, stopień uwilgotnienia i położenie geograficzne.