Kwitnienie następuje od maja do lipca, a w zapylaniu kwiatów biorą udział liczne gatunki owadów,  zwłaszcza dwuskrzydłe z rodzaju Chiastocheta. Nasiona pełnika rozprzestrzeniają się przez wiatr, niekiedy roznoszone są przez wody zalewowe. Jest hemikryptofitem (rośliną naziemnopączkową) – tzn. w ramach przystosowania do przetrwania zimy, pędy obumierają, a roślina odnawia się za pomocą pączków znajdujących się tuż nad ziemią lub tuż pod ziemią, chronionych warstwą ściółki i gleby przed przemarznięciem. 

Nazwa „pełnik” pochodzi od łacińskiego słowa „trulla” - coś okrągłego” lub od skandynawskiego słowa „troll” – karzeł pilnujący podziemnych skarbów. W języku polskim roślina ta nazywana jest również kulczykiem, a to z powodu kształtu jej kwiatów, przypominających małe kuleczki.

Jest gatunkiem objętym w Polsce ścisłą ochroną, wymaga ochrony czynnej. Do ustawowej ochrony został włączony w 1946 roku. Status czerwonej listy - V - narażone - taksony zagrożone wymieraniem, które zapewne przesuną się w najbliższej przyszłości do kategorii wyższej (E - wymierające krytycznie zagrożone), jeśli będą nadal działać czynniki zagrożenia.

Wilgotne łąki w toku naturalnej sukcesji zarastają przez krzewy i drzewa. Stąd dla zachowania stanowisk pełnika europejskiego potrzebna jest ochrona czynna. Pełnik europejski jest również zagrożony przez bezpośrednią działalność człowieka czyli zrywanie kwiatów, a także wykopywanie roślin do przydomowych ogródków.

Występuje w rozproszonych stanowiskach na terenie całej Polski z wyjątkiem wyższych położeń górskich. W Nadleśnictwie Hajnówka zarejestrowane mamy trzy stanowiska.

Trollius europaeus występuje zarówno w obrębie zbiorowisk łąkowych, jak i leśnych. Zasiedla zarówno gleby żyzne, jak i ubogie, lecz jednocześnie wymaga dobrego nawilgotnienia oraz nasłonecznienia.

Jest gatunkiem charakterystycznym dla wilgotnych łąk i ziołorośli nadrzecznych. Spotykany jest również w miejscach prześwietlonych oraz na obrzeżach ciepłolubnych lasów i zarośli.

W mitologii celtyckiej, pełnik europejski uważany był za roślinę magiczną, która chroniła przed złymi duchami. Według legendy, w nocy kwiaty pełnika otwierały się na oślepiający blask, który odstraszał potwory i demony.